Persbericht vanuit de gemeente Dalfsen over verkenning mogelijkheden opvang alleenstaande minderjarigen bij Lantaarn Lemelerveld;
De gemeente Dalfsen heeft van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) de vraag gekregen of zij bereid is om mee te werken aan een verkenning voor het opvangen van 50 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv). De noodzaak voor opvang van asielzoekers, en in het bijzonder amv, is ontzettend hoog. Het aanmeldcentrum in Ter Apel is overvol en kwetsbare jongeren verblijven hier veel langer dan wenselijk is. Daarom heeft het COA de gemeente Dalfsen verzocht mee te denken over de opvang van deze jongeren die hier tijdelijk verblijven, een zogenaamde Proces Opvanglocatie amv (POA).
In deze memo informeren wij u over de vraag van het COA, over de vorm van opvang, welke vragen nog beantwoord moeten worden en hoe het vervolgproces eruitziet.
Aanleiding
Zoals u uit de nieuwsberichten heeft kunnen vernemen, is de noodzaak voor opvang van asielzoekers, en in het bijzonder AMV’s, ontzettend hoog. Ter Apel is overvol en kwetsbare jongeren
verblijven hier veel langer dan wenselijk is, zonder de juiste voorzieningen.
In de brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan colleges en
commissarissen van de Koning (d.d. 19 november 2021) heeft iedere provincie het nadrukkelijke
verzoek gekregen om 50 AMV’s op te vangen. In Overijssel is deze vorm van opvang nog niet
gerealiseerd. Eind maart 2022 heeft het COA de gemeente Dalfsen verzocht mee te denken over de
opvang van AMV’s op De lantaren (Achterkampweg 18 Lemelerveld), nadat het COA door de nieuwe
eigenaar van dit pand benaderd is.
Het COA heeft deze locatie in beeld voor de opvang van 50 AMV’s die hier kortdurend verblijven, een
zogenaamde Proces Opvanglocatie AMV (POA). Het college is bereid, onder bepaalde voorwaarden,
medewerking te verlenen aan een verdere verkenning van deze vraag.
Informatie over de opvangvorm
Wat is een Proces Opvanglocatie AMV (POA)?
Alle asielzoekers, ook alleenstaande jongeren, worden eerst opgevangen in Ter Apel. Daar wordt de
asielzoeker geregistreerd en wordt de leeftijd beoordeeld/vastgesteld. Jongeren van 13 tot 17,5 jaar
oud die de asielprocedure ingaan, worden opgevangen in een POA met maximaal 50 jongeren.
De asielprocedure neemt in principe maximaal zeven weken in beslag. In de praktijk kan dit (vanwege
achterstanden bij de IND) uitlopen tot vier à vijf maanden en soms nog langer. Na afronding van de
procedure verhuizen de jongeren naar een kleinschalige opvang in het land. Afhankelijk van de
uitkomst van de asielprocedure is dit een kleinschalige opvang bij Nidos (als jongeren een
verblijfsvergunning krijgen) of het COA (als hun asielprocedure verlengd wordt of hun
verblijfsvergunning afgewezen wordt).
De jongeren worden intensief begeleid
Op een POA biedt het COA individuele begeleiding, vrijetijdsactiviteiten en 24 uurs toezicht. De
begeleiding wordt gedaan door voornamelijk hbo-opgeleiden en SKJ-geregistreerde
jeugdprofessionals die 24 uur per dag de jongeren methodisch begeleiden in hun ontwikkeling. Het
hebben van voldoende personeel is zowel voor het COA als voor het college een belangrijke
randvoorwaarde. Nidos verzorgt het voogdijschap voor de jongeren. Wij maken afspraken met het
COA en NIDOS over de voortgang en monitoring.
De jongeren leren een vast dagritme te krijgen dat structuur in hun leven brengt en zij worden
begeleid om steeds meer voor zichzelf te zorgen (koken, boodschappen doen, etc.). Er zijn duidelijke
huisregels, zoals wanneer de kinderen en jongeren binnen moeten zijn. De mentor leert de jongeren
over de Nederlandse gewoonten en gebruiken en begeleidt hen in het verder ontwikkelen van
vaardigheden. De jongeren worden gestimuleerd om zo veel mogelijk deel te nemen aan de
activiteiten in hun omgeving en het COA nodigt buurtbewoners/inwoners uit om de jongeren te
betrekken bij activiteiten.
De jongeren zijn leerplichtig
Op de POA starten de jongeren met school, meestal in een internationale schakelklas (ISK) om
vervolgens door te stromen naar regulier onderwijs. Startcollege (Landstede) verzorgt het ISK
onderwijs in Zwolle en is dus de logische partner voor het onderwijs. Het is een wettelijke
verplichting dat jongeren binnen drie maanden onderwijs krijgen. Gezien de hogere instroom ook
door Oekraïense jongeren is de mogelijkheid om tijdig te kunnen instromen mogelijk een punt van
aandacht maar ook een belangrijke randvoorwaarde voor gemeente en COA. Het COA regelt het
vervoer naar school voor deze doelgroep.
Gezondheidszorg
Asielzoekers maken voor hun gezondheidszorg gebruik van de organisatie Gezondheidszorg
Asielzoekers (GZA) die aanwezig is op alle asielzoekerscentra. Deze dienst heeft eigen
verpleegkundigen en artsen en staat in nauw contact met de GGD en de huisartsenpraktijk(en) in de
omgeving. Ook de jongeren maken hiervan gebruik.
Jeugdzorg
Vanaf 1 januari 2019 regelen de gemeenten de jeugdhulp voor kinderen en jongeren op COA-
locaties. Jaarlijks is decentraal een bedrag van € 5,1 miljoen beschikbaar voor jeugdhulp dat verdeeld
wordt over gemeenten, gebaseerd op het gemiddelde aantal minderjarige asielzoekers in hun
gemeente (op locatie). Daarvoor stuurt het COA bezettingsoverzichten naar de VNG. Het bedrag
wordt maandelijks overgemaakt door het ministerie van BZK. De ervaring leert dat op een POA bij
uitzondering gebruik wordt gemaakt van jeugdhulp vanwege het kortdurende verblijf.
De jongeren en veiligheid
De jongeren zitten in de puberleeftijd. In deze leeftijdsfase ontwikkelen ze hun eigen identiteit en
verkennen ze, net als alle andere pubers, hun grenzen, die van hun omgeving en die van hun
begeleiders/toezichthouders. Tot zover zijn deze jonge asielzoekers niet anders dan andere jongeren.
Maar zij hebben doorgaans wel meer ‘bagage’. Ze hebben vaak onder moeilijke omstandigheden hun
vertrouwde omgeving, vrienden en familie verlaten, hebben onderweg veel meegemaakt en moeten
vervolgens alleen, in een nieuw land met andere normen en waarden zien te aarden. Deze
combinatie kan voor emotionele reacties zorgen. Desondanks is het op de locatie meestal rustig. Dit komt enerzijds doordat medewerkers van het COA erop getraind zijn om bij deze groep grenzen te
stellen en de jongeren tot rust en tot zichzelf te laten komen. Er zullen korte lijnen worden gelegd
tussen politie, COA en gemeente.
Locatie-specifieke aandachtspunten
De Lantaren ligt direct aan de provinciale weg en heeft een afslag naast het pand waar mogelijk
zwaar transport langskomt. Een goed woon- en leefklimaat is een randvoorwaarde, daarom zal dit
punt goed onderzocht moeten worden. Daarbij kijken we naar verkeersveiligheid, maar ook
gezondheid moet hier in meegenomen worden. Indien een goed woon- en leefklimaat gegarandeerd
kan worden, kan ruimtelijk gezien relatief eenvoudig worden meegewerkt aan het verzoek door een
tijdelijke afwijking van het bestemmingsplan toe te staan. Deze bevoegdheid ligt bij het college. Het
COA zal een onderbouwd verzoek moeten aanleveren. Één woonhuis grenst direct aan de locatie, in
de omgeving van de locatie zijn enkele woonhuizen en bedrijven gevestigd. De kosten voor
aanpassingen en
verbouwingen van het pand en het omliggende terrein liggen bij de eigenaar van het pand dan wel
het COA.
Duur van de opvanglocatie
Gezien de noodzakelijke verbouwingen aan het pand, is de insteek van het COA een overeenkomst
aan te gaan voor de duur van minimaal 5 jaar.
Gesprek met omwonenden
Wij hebben gemeend de buurt in dit stadium bij de verkenning te betrekken. Daartoe hebben wij
afgelopen woensdag, 11 mei, een informerend gesprek belegd bij De Lantaren. Deze bijeenkomst is
bezocht door ca 35 omwonenden, de voorzitter van Plaatselijk Belang Lemelerveld, de eigenaar van
het pand en, vanwege de ligging van de locatie, een ambtelijke vertegenwoordiger van de gemeente
Raalte. Een deel van de omwonenden woont in de gemeente Raalte. De burgemeester heeft, na een
schets van de vraagstelling vanuit het COA, de positie van de gemeente in dit proces aangegeven.
Uiteraard levert de verkenning te komen tot een POA veel vragen op. Zonder hier een volledige
opsomming te geven, zijn vragen gesteld over het verblijf, de omvang van de groep, de begeleiding
alsook de termijn van 5 jaar. De vragen zullen gedeeld worden met het COA. Er zijn gevoelens en
zorgen uitgesproken over verwachte overlast en (sociale) onveiligheid door de deelnemers aan het
overleg. Wij hopen met de buurtbewoners te kunnen werken aan het wegnemen van deze
gevoelens, onder meer door goede voorlichting en sluitende afspraken met het COA.
Informatie over het vervolgproces
De belangrijkste randvoorwaarden (voldoende personeel, onderwijs beschikbaar, goed woon- en
leefklimaat) worden verkend. Tevens zal het COA aan de hand van een businesscase beoordelen of zij
een officieel verzoek indient bij de gemeente om te komen tot een bestuursovereenkomst.
Op dit moment is het nog niet mogelijk een precies tijdpad aan te geven voor de vervolgstappen. Op
de bijeenkomst met omwonenden is aangegeven dat, samen met het COA, een vervolgbijeenkomst
gehouden wordt om de gerezen vragen te bespreken. Daarnaast zullen het COA en de gemeente
samen optrekken om ervoor te zorgen dat anderen, zoals de maatschappelijke organisaties en
bedrijven in de omgeving, goed geïnformeerd worden over de mogelijke opvang van AMV’s, welke
zorg en begeleiding daar wordt geboden en wat dit kan betekenen voor de omgeving. Daarbij
hebben wij ook oog voor de inwoners en onze partners uit de gemeente Raalte.
Wanneer het COA een officieel verzoek indient, zullen we een proces starten om te komen tot een
bestuursovereenkomst met hen. Daarnaast zal onderzocht worden of een tijdelijke afwijking van het
geldend gebruik van het pand toegestaan wordt.
De druk vanwege de situatie in Ter Apel is hoog en de verwachting is dan ook dat wanneer de locatie
aan de randvoorwaarden voldoet, er op korte termijn stappen zullen kunnen worden gezet. We
denken aan een proces van enkele maanden.
