Stemgeschiedenis van Lemelerveld en politieke analyse: hoe stemden Lemelervelders de afgelopen decennia bij Tweede Kamerverkiezingen?

Op woensdag 17 maart vinden er Tweede Kamerverkiezingen plaats in Nederland, tevens de dag dat dit artikel in de Lemelervelder wordt gepubliceerd. Namens de redactie van Sukerbiet en de Lemelervelder dook ik in de data over het stemgedrag in Lemelerveld. In dit artikel breng ik het stemgedrag van Lemelervelders sinds de verkiezingen van 1989 in kaart (de gegevens van 2003 heb ik niet kunnen verkrijgen). Zijn er interessante trends te herkennen in deze data? En kan er iets voorspeld worden over hoe Lemelerveld stemt in de huidige verkiezing?

Laten we meteen even een blik werpen op de data. In Tabel 1 zijn de stempercentages weergegeven op basis van het aantal stemmen op verschillende partijen die zijn uitgebracht in de Lemelerveldse stembureaus. Dat kunnen dus ook stemmen zijn van niet-Lemelervelders die in Lemelerveld hebben gestemd. In Tabel 2 staat juist hoe er landelijk is gestemd. Bij het maken van de tabel heb ik geprobeerd de meest relevante gegevens weer te geven. Zo is iedere partij die in de vorige verkiezingen (2017) een zetel won als het aan Lemelervelders lag, opgenomen in de tabel en heb ik voor de overzichtelijkheid een aantal partijen samengevoegd zoals ouderenpartijen en partijen met nationalistische signatuur die niet naast elkaar meededen aan verkiezingen: de Centrum Democraten (CD), de LPF en de PVV. Stemmen op partijen die ik minder relevant achtte voor dit artikel heb ik opgenomen in de groep ‘Anders’.

 

Tabel 1 – Stempercentages Lemelerveld in Tweede Kamerverkiezingen sinds 1989

1989 1994 1998 2002 2006 2010 2012 2017
CDA 64,3 50,4 45,6 62,3 48,7 38,7 22,5 36,8
PVDA 19,4 19,6 26,9 9,4 13,7 13,9 20,0 3,3
VVD 6,1 10,8 12,7 8,1 10,0 17,2 30,1 22,6
D66 3,2 10,6 4,3 2,3 0,6 3,3 5,6 8,5
CU*  3,5 3,5 3,6 2,5 8,1 2,8 2,0 2,1
GL 1,0 1,3 3,4 3,3 1,0 3,5 0,8 4,1
SGP 0,2 0,2 0,3 0,2 3,3 0,1 0,2 0,4
50-PLUS/AOV** 0,0 2,2 0,1 0,2 0,0 0,0 1,6 3,2
SP 0,0 0,0 1,1 1,6 9,6 8,3 9,1 8,3
PVV/LPF/CD*** 0,0 0,6 0,2 8,5 4,2 10,7 6,8 7,4
PVDD 0,0 0,0 0,0 0,0 0,6 0,6 0,8 1,2
FVD 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,1
Anders 0,0 0,8 1,6 0,7 0,2 1,0 0,5 0,9

Tabel 2 – Stempercentages Nederland in Tweede Kamerverkiezingen sinds 1989

1989 1994 1998 2002 2006 2010 2012 2017
CDA 36,0 22,7 19,3 28,7 27,3 14,0 8,7 12,7
PVDA 32,7 24,7 30,0 15,3 22,0 20,0 25,3 6,0
VVD 14,7 20,7 25,3 16,0 14,7 20,7 27,3 22,0
D66 8,0 16,0 9,3 4,7 2,0 6,7 8,0 12,7
CU* 2,0 3,3 3,3 2,7 4,0 3,3 3,3 3,3
GL 4,0 3,3 7,3 6,7 4,7 6,7 2,7 9,3
SGP 2,0 1,3 2,0 1,3 1,3 1,3 2,0 2,0
50-PLUS/AOV** 0,0 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0 1,3 2,7
SP 0,0 1,3 3,3 6,0 16,7 10,0 10,0 9,3
PVV/LPF/CD*** 0,7 2,0 0,0 17,3 6,0 16,0 10,0 13,3
PVDD 0,0 0,0 0,0 0,0 1,3 1,3 1,3 3,3
FVD 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,3
Anders 0,0 0,0 0,0 1,3 0,0 0,0 0,0 2,0

*De CU is een fusiepartij van GPV en RPF sinds 2000.

**Hier vallen ook stemmen op de kleinere ouderenpartijen U-55, VSP en VIPOU onder.

***Stemmen op de partijen éénNL en PVN zijn ook meegenomen in deze groep.

 

Uit de gegevens van Tabel 1 zijn een aantal dingen te af te lezen. Door de jaren heen zijn er voornamelijk drie grote partijen geweest die populair waren in Lemelerveld – dat waren zij landelijk overigens ook: CDA, PVDA en VVD. Met afstand presteerde het CDA het beste in Lemelerveld. De Christen Democratische Appél kreeg enkel bij de verkiezingen in 2012 niet de meeste stemmen. Het verschil was toen 7,6% van de stemmen. In grafieken 1 en 2 is goed weergegeven hoe het CDA in Lemelerveld overduidelijk het meest geliefd is geweest, waar op nationaal niveau het CDA regelmatig zijn meerdere moest erkennen in de PVDA en de VVD.

Waar de PVDA in de jaren negentig nog de tweede partij was voor Lemelerveld, nam de VVD deze rol over bij de laatste paar verkiezingen en concurreerde zij zelfs met het CDA om de eerste plek. Hierbij moet gezegd worden dat het maar de vraag is of de PVDA in staat zal zijn haar rol als een van de ‘grote drie’ weer op zich kan nemen in de toekomst, aangezien zij werd gedecimeerd tot 9 zetels in de Tweede Kamer en tot 3,3 procent van de stemmen in Lemelerveld. Dit heeft onder andere te maken met toenemende concurrentie van andere partijen – in de vorige verkiezingen voornamelijk van D66, Groenlinks, 50-plus en de Partij voor de Dieren (samen gingen zij van 8,8% in 2012 naar 17% in 2017) . Enkel de VVD, 50-plus en de SP lijken in Lemelerveld ongeveer hun landelijke prestaties ongeveer te kunnen evenaren. De andere partijen doen het aanzienlijk minder goed in Lemelerveld dan op landelijk niveau. Tenslotte wil ik nog licht schijnen op een vreemde statistiek: in 2006 deed de SGP het plots veel beter dan normaal in Lemelerveld, en in mindere mate gold voor CU hetzelfde (zie grafieken 3 en 4). De SGP behaalde toen 88 stemmen op één specifiek stembureau waar ze in andere jaren nooit meer dan een paar stemmen kreeg. Mogelijk zijn er destijds mensen van buiten Lemelerveld geweest die er hebben gestemd, maar de verschillen in opkomstpercentages lijken dit beeld niet compleet te bevestigen. Misschien is er dus een fout gemaakt bij het overnemen van de uitslag, gezien het feit dat ik de data heb overgenomen uit de Lemelervelder uit dat jaar.

Let wel dat de as van Grafiek 2 een lagere waarde heeft: het CDA behaalt in Lemelerveld veel meer stemmen dan landelijk.

Let wel dat de as van Grafiek 4 een hogere waarde heeft: de meeste van deze partijen behalen landelijk meer stemmen dan in Lemelerveld.

 

Vooruitkijkend op de uitslagen van de verkiezingen van vandaag 17 maart, zijn er alvast een aantal dingen te zeggen. Door het wegvallen van de PVDA zou de PVV voor het eerst de derde partij kunnen worden in Lemelerveld, aangezien de SP (beide groter dan de PVV in 2017) in de peilingen op verlies staat. D66 zou echter nog roet in het eten kunnen gooien voor de PVV, want zij doen het de dag voor de verkiezingen goed in de peilingen. De LPF lukte het al om derde partij te worden in 2002, toen zij groter werd dan de VVD. Ook is het interessant om te zien hoe er in Lemelerveld gestemd zal worden op nieuwkomers, waarvan er dit jaar veel zijn.

Dan over welke partij de grootste zou kunnen worden. Zoals we zagen deed in Lemelerveld in de afgelopen decennia slechts één partij het eens beter dan het CDA, namelijk de VVD in 2012. Hoewel de ruime winst van het CDA in Lemelerveld bij de afgelopen verkiezingen in 2017 lijkt te impliceren dat het verlies in 2012 een uitzondering was en dat de steun voor het CDA weer terug is, zijn er een aantal redenen om die stelling in twijfel te trekken. Door een factor als ontzuiling en dus leegloop van de Katholieke Kerk in Lemelerveld, verwacht ik dat de loyaliteit voor het CDA die hierbij kwam kijken afgezwakt is – het CDA is van oorsprong immers een katholieke partij. De goede prestaties bij de vorige verkiezingen lijken tevens sterk te maken te hebben met de kandidatuur van Maurits von Martels uit de gemeente Dalfsen, die met ruim 21.000 voorkeursstemmen, vanuit een zogenaamde ‘onverkiesbare plek’ de Tweede Kamer in is gestemd. De populariteit van Von Martels was groot in Lemelerveld. Hij sprokkelde maar liefst 653 stemmen bij elkaar, goed voor 21,3% van het totaal uitgebrachte stemmen in Lemelerveld. Eén op de vijf Lemelervelders stemde op de lokale CDA’er en daarmee kreeg hij meer stemmen dan zowel zijn lijsttrekker Sybrand Buma (11,9%) als de premier Mark Rutte (19,2%). Von Martels weigerde echter zijn kandidatuur dit jaar, naar eigen zeggen vanwege de wederom lage plek op de kandidatenlijst van het CDA – plek 39.[1]

Deze ontwikkeling zal ongetwijfeld invloed hebben op het stemgedrag van Lemelerveld. Waarschijnlijk vloeien er stemmen terug naar de PVDA, en bovenal: de VVD. De VVD doet het in landelijke peilingen erg goed, waar het CDA in de peilingen een aantal zetels verliest en andere partijen ook niet in de buurt komen. Het is dus ook goed mogelijk dat de VVD de grootste partij wordt in Lemelerveld vandaag. Een kanttekening die hierbij geplaatst moet worden is dat de afgelopen jaren de boeren veel in de aandacht zijn geweest naar aanleiding van protesten tegen stikstofmaatregelen. Wellicht kan het op-boeren-geprofileerde CDA hiervan profiteren en slaagt de VVD er niet in om het verschil in de laatste verkiezingen tussen de twee, namelijk 14,2 procent van de stemmen, goed te maken. Of krijgt de nieuwe ‘Boeren Burger Beweging’ juist Lemelerveldse steun? Daarnaast laten de peilingen op de voorlaatste dag een daling zien voor de VVD. Het zal spannend worden en de Lemelerveldse kiezer zal het uiteindelijk zeggen.

Tekst: Vincent Heerink

 

[1] https://www.destentor.nl/dalfsen/stemmenkanon-von-martels-uit-dalfsen-zwaar-teleurgesteld-over-kandidatenlijst-cda-ik-bedank-voor-de-eer~a67c64b1/

Deel dit:

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *