Historie

Ontstaan Lemelerveld 1858: op een kruispunt van waterwegen
Bron: Historische Kring Dalfsen

Tijd van burgers en stoommachines
De marke Dalmsholte bestond vroeger vrijwel uitsluitend uit woeste grond. Het was een moerasveengebied dat begrensd werd door het Raalterwold, het Reelaer, Dalfsen, Vilsteren en de Lemelerberg. De eigenaren van de gronden woonden in de omliggende marken. Tot omstreeks 1850 was het een bijna onbewoond gebied. Alleen een paar schaapherders, wat stropers en een enkele bezembinder woonden er. De enige "drukte" werd veroorzaakt door het "verkeer" op de Twentseweg, de oude handelsroute van Zwolle naar Twente en vandaar verder naar Osnabrück in Duitsland. Deze weg bestond al in de 17de eeuw. De postkoets van Zwolle naar Duitsland kwam hierlangs. Bij de herberg De Posthoorn was een halteplaats. Daar konden de koetsier en passagiers uitrusten en wat eten en drinken. De paarden konden er verwisseld worden.

Overijsselsch Kanaal
Op 13 oktober 1850 werd bij Koninklijk Besluit een concessie verleend aan de Overijsselsche Kanalisatiemaatschappij voor de aanleg van enkele kanalen. Al het jaar daarop werd met de aanleg van het kanaal Zwolle-Almelo begonnen. Het was een groot werkgelegenheidsproject. Meer dan 500 arbeiders werden tewerkgesteld. Zij werkten met spaden en kruiwagens en werden op stukloon betaald. Zij kregen 15 cent per kubieke el afgegraven grond. De afgegraven grond werd voor de ophoging van de walkanten gebruikt, waardoor er gelijktijdig een soort dijkje ontstond. Het werk verliep voorspoedig en op 1 augustus 1853 werd het gedeelte Zwolle-Dalmsholte-Hancate opengesteld, op 12 juni 1855 gevolgd door het deel Hancate-Almelo. Op 7 september 1858 werd de aftakking van Dalmsholte naar Deventer geopend. Op het kruispunt van deze twee waterwegen, "Het Deventer Punt", ontstond vanaf die tijd een dorpje dat later de naam Lemelerveld kreeg.

Blikman Kikkert
In 1854 kocht de familie Blikman Kikkert een groot aantal hectares heide en andere ongecultiveerde grond in Dalmsholte. Zij lieten er een huis bouwen ("Het Huis"), vlakbij de oude weg van Ommen naar Raalte, en vestigden zich daar. De familie was betrokken bij het ontginnen van de omgeving. Zij hielden zich ook bezig met landbouw, veeteelt en zelfs met het planten van bossen op de Lemelerberg. Ook in hun directe omgeving deden ze veel aan cultivatie van de grond. Er ontstond een bosachtig park te midden van de uitgestrekte heidevelden. Dit park kreeg de naam "Heidepark", waar de huidige Heideparkweg zijn naam aan te danken heeft. Het aanleggen van dit park bracht een aanzienlijke werkverschaffing met zich mee. Er werden woningen gebouwd voor de arbeiders en het park werd uitgebreid met voorzieningen als een tennisbaan, een vijver en een badgelegenheid. Tevens werden er lanen aangelegd.

Suikerfabriek
De aanleg van de kanalen was waarschijnlijk één van de redenen voor een schoonzoon van de familie Blikman Kikkert, de heer O.O. van den Berg, om een suikerbietenfabriek in Dalmsholte te bouwen. In 1866 werd met de bouw van de Overijsselse Beetwortelsuikerfabriek, kortweg "t febriek" genoemd, begonnen. Ook voor de arbeiders werden toen woningen gebouwd. Deze huizen werden "De Blokken" genoemd. Een aantal van die huizen bestaat nu nog. Jammer genoeg werd de verbouw van suikerbieten in de ontgonnen gebieden rondom Lemelerveld geen succes. De suikerbieten moesten per schip aangevoerd worden, hetgeen extra kosten voor de fabriek met zich meebracht. Aangetrokken door de werkgelegenheid begonnen zich meer mensen te vestigen en de buurtschap Dalmsholte werd een dorp, dat in 1891 voor het eerst Lemelerveld genoemd werd. RTVOost heeft een reportage over de suikerfabriek gemaakt. Nadat de suikerfabriek werd gesloten, startte directeur Koetsier een nieuwe ijzerconstructiefabriek in de kapitale, ruim ingerichte gebouwen van de voormalige suikerfabriek.

Bert Rodenburg schreef twee mooie artikelen over de NIJL.
(fotobewerking Hans Heerink)

Geschiedenis van de NIJL - deel 1 De suikerbietenlucht is uit het dorp verdwenen.
Geschiedenis van de NIJL - deel 2 NIJL Staalconstructies gaat de grens over.

Spoorlijn
Er kwamen scholen, kerken, een molen en winkels. In 1910 kreeg Lemelerveld een aansluiting op de spoorlijn Deventer-Ommen van de Overijsselsche Lokaalspoorweg Maatschappij Deventer-Ommen (OLDO) met een stationsgebouw, waardoor de bereikbaarheid van het dorp vergroot werd. Lemelerveld groeide gestaag en de beetwortelfabriek speelde hierin een centrale rol. Maar het ging niet goed met de fabriek en in 1917 werd hij gesloten. Er ontwikkelde zich kleinschalige industrie, maar mede door de voortdurende ontginningen verschoof de werkgelegenheid hoe langer hoe meer naar de landbouw en veeteelt. OLDO, de spoorwegmaatschappij, kwam in financiële problemen en in 1935 werd de spoorlijn opgeheven. Op het tracé van de spoorbaan werd in 1954 de huidige weg van Ommen naar Raalte aangelegd. Jammer genoeg ging in 1989 het oudste huis uit 1854 door brand verloren. Van 1813 tot 1997 viel Lemelerveld onder vier gemeenten: Ommen, Heino, Dalfsen en Raalte. Door een gemeentelijke herindeling kwam het dorp in 1997 binnen de grenzen van één gemeente, de gemeente Dalfsen.

Hans en Henk Heerink hebben de volgende artikelen over de Oldo gemaakt:
Hierbij de linkjes:

Geschiedenis van de OLDO deel 1 - Een spoorlijn naar de Lemelerberg
Geschiedenis van de OLDO deel 2 – De spoorlijn Deventer-Ommen en de onteigening

Hieronder enkele historische beelden.
Met dank aan de Historische Werkgroep Lemelerveld.

Video over voormalige Suikerfabriek Lemelerveld

Na ongeveer 1,5 minuut komt de voormalige Suikerfabriek/IJzerfabriek in beeld.

video

Bron: Industrieel Erfgoed: De suikerfabriek in Lemelerveld 1999

Dia-voorstelling (>30Mb in pdf-formaat) vertoond 10 september 2016 in R.K. kerk tijdens Dalfsen proeft Lemelerveld.

Advertenties